فوق تخصصی شطرنج

استراتژی هایی برای شطرنج بازها و سایر مبارزان

نویسنده برایان روچه

این مقاله ابتدائاً در دهۀ 80 در مجلۀ “Chess Life” منتشر شد. به نظر من نسل جدید به جذابیت و مدرنیتۀ غافلگیر کنندۀ این مقاله پی خواهند برد. این مقاله در اصل ترجمه ای از رزم نوشتۀ Sun Tzu   (پانصد سال قبل از میلاد) است که مصداق واقعی خود را بیشتر در میان شطرنج بازها نمایان کرده است.

Brian Roche

ارزیابی

هر وضعیت جدید باید بر حسب موارد زیر به سرعت بررسی شود:1. گسترش یا پیشرفت 2. تحرک و پویایی 3. برتری مادی(مهره) 4. تمپو (زمان) 5. فضا

استراتژی بر حسب 5 نکتۀ فوق تا حدودی، به کسب برتری کمک می کند. هرکدام از طرفین که نکات بیشتری را از این موارد رعایت کند، احتمالا برندۀ بازی خواهد بود.

هنر فریب و ظاهرسازی

- وقتی توانایی دارید نشان دهید که نمی توانید!

- وقتی نزدیک شدید نشان دهید که دور هستید. (وانمود کنید چیزی ندیده اید)

- زمانی که حریفتان به دنبال یک برتری است، در باغ سبز را به او نشان دهید و با این کار او را به دام خود بکشید.

- اگر حریفتان دچار سردرگمی است، حمله کنید.

- اگر با حریف قدری رو برو هستید، حالت تدافعی به خود بگیرید.(آماده دفاع باشید)

- به قسمت های بی دفاع و غیر مجهز حمله کنید.

- هرگز به  قلعه های مستحکم حمله نکنید.

- به صورت غیر قابل پیش بینی گسترش دهید( نظم و ترتیب حرکات خود را تغییر دهید)

زمان

تا جاییکه امکان دارد سرعت حرکت مهره ها(گسترش) را بیشتر کنید.(صرفه جویانه حرکت کنید)

" چیزهایی در مورد شتاب های نا بخردانه به گوشم خورده اما تا کنون در مورد عقب نشینی هوشمندانه در عملیات های جنگی چیز زیادی نشنیده ام".

ارزیابی سریع وضعیت ها را فرا بگیرید و فقط در مواقع لزوم از ساعت استفاده کنید.

برنامه ریزی(طرح ریزی)

"بهتر است که اول مواضع خود را حفظ کنید(تقویت کنید)؛ سپس به در هم شکستن مواضع حریف اقدام کنید.بیشترین مزیت و برتری در این است که بدون هیچ گونه جنگ و نزاعی ،مهاجم را مطیع خود کنید.

انواع حمله

1.     حمله به استراتژی حریف (مبارزه با استراتژی)

2.     حملات توام با تهدید (مبارزه با تاکتیک و خلق تهدیدات)

3.     حمله به  سوارهای تنها

4.     حمله به نقاط قوی (استحکامات و نقاط مهم و حساس)

از بین این چهار مورد، اولی بیشترین کارایی و نتیجه را دارد و مورد چهارم کمترین نتیجه را خواهد داد. فقط زمانی به مورد چهارم یعنی حمله به  نقاط قوی متوسل شوید که ، چارۀ دیگری نداشته باشید. تا زمانی که سوار ها در یک ردیف قرار دارند( همدیگر را حمایت می کنند) و آماده هستند(گسترش یافته)، حمله نکنید. همینطور، از موقعیت خوبی که در آن هستید عقب نشینی نکنید. همیشه این سئوال را از خود بپرسید که هر مهره( در هر دو طرف) در حال حاضر چه وظیفه ایی دارند.

موقعیت های استراتژیکی

ابتدا موضع خود را شکست ناپذیر و استوار کنید. سپس به دنبال نقاط حساس و آسیب پذیر حریف بگردید.اما توجه داشته باشید که همیشه می توانید موقعیتتان را مستحکم کنید. اما آسیب پذیر بودن همیشگی حریف را نمی توانید تضمین کنید." مبارزۀ افراد خبره و ماهر به ندرت یک پیروزی استثنایی تلقی میشود. این افراد فقط پا به عرصۀ مبارزاتی میگذارند که از پیش پیروزآن بوده اند"!

بازی با برتری و بدون آن را تمرین کنید. از هر دو جهت بازی را درک کنید. بر اساس شرایط و اوضاع موجود، به بازی تدافعی و تهاجمی بپردازید.

از عملیات های سر راست و غافلگیر کننده استفاده کنید. ترکیب این دو عملیات ، امکانات پایان ناپذیر و ماندگار پیش روی شما قرار می دهد.

باید همواره خود را با تغییر شرایط وفق دهید،" برتریهای استراتژیکی یا وضعیتهای به ظاهر تغییر ناپذیر همیشه پایدار نیستند".

نقاط ضعف و قدرت

به نواحی حمله کنید که حریفتان مجبور است سریع از آن دفاع کند.

" موضع گیری تدافعی برای حریفی که متخصص حمله در برابرش قرار دارد و موضع گیری تهاجمی برای حریفی که متخصص دفاع در برابرش قرار گرفته، دشوار و سردر گم کننده است.

آماده سازی و تدارک در جایی است که ضعف باشد. افراد ضعیف فقط به تدارک دیدن فکر می کنند. در حالی که افراد قوی ، انگیزۀ تدارک دیدن را در رقیبشان ایجاد میکنند.

استراتژیهای عمومی(کلی)

- برای یک وضعیت "مبهم"(نامشخص) تلاش کنید. یک وضعیت برنده غالبا ناشی از استراتژیهای "مبهم"هستند تا استراتژی های واضح.

- حملۀ کامل و حساب شده همیشه خطرناک و دشوار است. سعی کنید رقیبتان را به گرفتن امتیازهای آسان(پیاده) وسوسه کنید(گامبی)، و بدین وسیله وضعیت را پیش بینی کنید.(وضعیت را به نفع خود برای حمله آماده سازید)

- تقویت و حفظ خانه هایی که در استراتژی حریف شما ، نقاط بسیار مهم به حساب میآیند، مزیت بزرگی برای شما است.

-" به حالت تدافعی و عدم حمله از جانب حریفتان اتکا نکنید؛ به جای آن متوسل به وضعیتی شوید که حریفتان در آن وضعیت نتواند حمله کند".

- زمانی که حریفتان به فکر حمله یا تغییر موضع گیری خود نیست، محتاطانه عمل کنید.

- جایگاه بد مهره ها لزوما یک نقطه ضعف به حساب نمی آید .با دقت تمام پیش بروید،به فکر تحکیم(بهبود) مهره ها باشید و حملات راپیش بینی کنید.

- همیشه به نقاط ضعف و قدرت هر حرکت (از هر دو طرف) بنگرید.

- سعی کنید از مهره ها و موضع گیری حریفتان به نفع خود استفاده کنید.

" خرد، درستی، انسانیت، شجاعت و نظم و انضباط، لازمه های فرماندهی در هر وضعیتی هستند."